Antik Mezopotamya’dan günümüze ulaşan en eski edebiyat eseri Gılgamış Destanı, Uruk şehrinin yarı-tanrı kralı Gılgamış’ın ölümsüzlük arayışını anlatır. Gılgamış’ın Enkidu adındaki bir adamla kurduğu dostluk, destanın merkezinde yer alır. Enkidu'nun ölümü, Gılgamış'ı derinden etkiler ve onu ölümsüzlüğün peşine düşmeye zorlar. Bu ölümsüzlük arayışı sırasında Gılgamış, çeşitli maceralar yaşar ve sonunda insanın ölümlü olduğunu kabul eder.
Gılgamış’ın yaşadığı maceralar, asırlar boyu sözlü kültür ortamında aktarıldıktan sonra kil tablet parçaları üzerine çivi yazısıyla yazılmıştır. Kazılar sonucu bulunan bu tabletlerde kırıklar nedeniyle birçok yerde boşluklar vardır.
Yapay zekâ aracılığıyla bu kadim destandaki soru işaretlerini ortadan kaldırmayı amaçlayan bir girişim gerçekleştirildi. Fragmentarium adı verilen proje ile akademisyenler, Ludwig Maximilian Üniversitesi Asuroloji Enstitüsü’nde bu kadim destanın saklı kalmış taraflarını aydınlatmaya çalışıyor. Geliştirilen algoritma yalnızca destan metnindeki eksik bölümlerin belirlenmesine yardımcı olmakla kalmıyor, aynı zamanda her türlü eski Babil yazısını da tercüme edebiliyor. Bu yapay zekâ sayesinde şimdiden Gılgamış Destanı hakkında yeni detaylar ortaya çıkarılmış durumda. Örneğin destanda Gılgamış ve arkadaşı Enkidu’nun ormanın koruyucusu canavar Humbaba’yı öldürmeleri ve tanrıların da buna karşılık Enkidu’yu öldürmeleri söz konusu. Fragmentarium sayesinde Enkidu’nun Humbaba’yı öldürmemesi için Gılgamış’ı ikna etmeye çalıştığı sahneler ve Gılgamış ile Enkidu'nun Humbaba'yı öldürdükten sonra önemli bir dinî merkez olan Nippur'a yaptıkları yolculuk ortaya çıkarıldı.
150 yıldan uzun bir süredir bilim insanları bu kadim destanın eksiksiz bir versiyonunu bir araya getirmek için çalışıyorlar. Ancak destanın yaklaşık %30'u hâlâ eksik durumda. Yapay zekânın, edebiyat dünyasının böylesi gizemli tarafları hakkında neler söylemeye devam edeceği ise merak konusu.
