21 Mayıs 2021 Cuma
Hedeflerde Etkili Olmak ve İstediğimizi Elde Etmek İçin Bir Kılavuz: DEAR MAN
Kişilerarası iletişimde durumların sağlıklı yollar kullanılarak istediğimiz şekillerde sonuçlanması, en çok arzu edilen iletişim şeklidir. Linehan’ın kurucusu olduğu kanıta dayalı üçüncü dalga bilişsel davranışçı terapilerinden biri olan diyalektik davranış terapisi ekolünde, danışanların kişilerarası etkililiğinin geliştirilmesine odaklanılır. Diyalektik davranış terapisindeki kişilerarası etkililik becerilerinden biri de hedeflerde etkili olma ve istediğini elde etme odaklı olan “DEAR MAN” becerisidir. Bu beceri, iletişim kuran kişinin elde etmek istediği çıktıların veya kazanımların tam olarak ne olduğuna odaklanır. DEAR MAN becerisinin iletişimde etkili olacağı alanlardan birkaçı şunlardır: hak edilen bir şeyi elde etmek, karşıdaki kişinin istenilen şeyi yapmasını sağlamak ve arzu edilmeyen istek ve durumlar karşısında hayır demek. İngilizce DEAR MAN olarak kısaltılmış olan ifade, hedeflerde etkili olmayı sağlayan yedi becerinin daha kolay hatırlanmasını sağlar. Bu yedi beceri şunlardır:
Describe (Tanımlayın): (Gerekliyse) Mevcut durumu tanımlayın. Gerçeklere sadık kalın. Karşınızdaki kişiye tam olarak neye tepki gösterdiğinizi söyleyin.
Örneğin, oğlunuzun kendisi için belirlediğiniz sokağa çıkma yasağından sonra eve geldiğini hayal edin. Durumu “bu hafta üç kez eve geç geldin” diyerek anlatabilirsiniz.
Express (İfade edin): Durumla ilgili duygularınızı ve düşüncelerinizi ifade edin. Karşınızdaki kişinin sizin nasıl hissettiğinizi biliyor olduğunu varsaymayın.
Örneğin, “geç olduğunda senin için endişeleniyorum ve nerede olduğunu bilmiyorum” diyebilirsiniz. “Sorumsuzsun” demektense “beni endişelendiriyorsun” demek, ben dilini kullanmanızı ve oğlunuzun sizinle iletişim kurmaya devam etme isteğini güçlendirir.
Assert (Girişken olun): İstediğiniz şeyi talep edin veya açık bir şekilde hayır deyin. Karşınızdaki insanların sizin isteklerinizi bildiklerini veya anlayacaklarını varsaymayın. İnsanların aklınızı okuyamayacağını unutmayın.
Örneğin, oğlunuza “eve zamanında gelmeniz gerekiyor” diyebilirsiniz.
Reinforce (Pekiştirin): İsteklerinizin veya ihtiyaçlarınızın yerine getirilmesinin olumlu etkilerini açıklayın ve olumsuz sonuçlarını da aynı şekilde belirtin.
Örneğin, oğlunuza “eğer daha sorumluluk sahibi olursan arkadaşlarınla zaman geçirmene daha çok izin verebilirim.”
Mindful (Bilinçli Farkındalıkta Kalın): Hedeflerinize odaklanın. Konudan uzaklamayın. Sormaya, hayır demeye ya da düşüncenizi tekrar tekrar ifade etmeye ısrarla devam edin.
Eğer oğlunuz sözlü olarak saldırmaya başlarsa yapacağınız en iyi şey sakin ve odaklanmış şekilde konuşmaya devam etmektir.
Appear Confident (Kendinizden Emin Görünün): Etkili ve yeterli görünün. Kendinizden emin bir ses tonu ve vücut duruşu sergileyin. Kekelemeyin, yere bakmayın veya kısık sesle konuşmayın. Kendinizden emin olduğunuzu göstermeyen, “emin değilim” gibi ifadeleri kullanmaktan çekinin.
Oğlunuzla konuşurken göz kontağı kurun. Sakince, yeterince gür bir sesle ve açık konuşun.
Negotiate (Müzakere Edin): Almak için vermeye razı olun. Sorununuza farklı bir çözüm yolu bulup kendi isteklerinizi düşürün. Hayır deseniz bile başka bir şey önerin ya da farklı bir yol kullanın.
Oğlunuz, kendi kontrolü dışında olan durumlarda geç kalabileceğini söylüyorsa orada ikinizi de memnun edebilecek şekilde bir çözüm bulunabilir. Örneğin, gecikeceği zaman sizi araması gerektiği konusunda anlaşabiirsiniz.
Kaynakça
Linehan, M. DBT Skills Training Handouts and Worksheets.
https://www.discoveryacademy.com/dear-man-how-to-get-people-to-do-what-you-want/
Arş. Gör. Ali Rıfat KILIÇ
