Döviz kurlarındaki artış, özellikle son yıllarda cari açık probleminden kaynaklanan, yabancı sermaye girişinin eksikliği ve artan kur kırılganlığı nedeniyle başta enflasyon ve faiz oranları olmak üzere Türkiye ekonomisi üzerinde ciddi sorunlara ve finansal piyasalarda aşırı dalgalanmalara neden olmaktadır. 20 Aralık 2021 tarihi itibariyle döviz kurlarında artan spekülatif dalgalanmaya karşı bazı düzenlemeler getirilmiştir. Bunlardan biri de kur korumalı TL vadeli mevduat hesabıdır.
Kur korumalı TL vadeli mevduat hesabı, tasarruf sahibine hesap açılışında sunulan faiz oranı üzerinden getiri sağlamakta ve vade boyunca olası döviz kuru riskine karşı TL birikimlerini koruma amaçlı bir çeşit opsiyon sunmaktadır. Vade sonundaki faiz oranı getirisi, döviz kurundaki artış oranından düşük olursa hesaba döviz kurundaki artış yansıtılacak, faiz getirisini aşan kur farkı ise Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinden karşılanacaktır. Tersi durumda ise faiz oranı getirisi elde edilecektir.
-
KKMH 3, 6, 9 ay ve 1 yıl vadelerde TL olarak açılabilir ve sistemden sadece gerçek kişiler yararlanabilir.
-
Asgari faiz oranı olarak TCMB Politika Faiz Oranı uygulanır.
-
Hesaplarda azami tutar limiti yoktur; kısmi para çekme işlemi yapılamaz.
-
Bu hesaptan elde edilen gelir için stopaj oranı sıfır uygulanır; yani gelir vergisi kesintisi yapılmaz.
-
Vadeden önce hesap kapatılması durumunda hesabın açılış tarihinde endeks olarak seçilen dövizin (USD, EUR veya GBP) saat 11:00’de açıklanan TCMB alış kuru ile hesabın kapatıldığı tarihte saat 11:00’de açıklanan TCMB alış kurundan düşük olanı üzerinden anapara tutarı belirlenir. Ayrıca faiz getirisi ödenmez. Bu durumda kurda düşüş olması durumunda anaparadan da zarar etme riski vardır.
-
Hesabın anapara ve faiz toplamının 200 bin TL’ye kadar olan kısmı tasarruf mevduatı sigortası güvencesindedir.
Bunu bir örnekle şöyle açıklayabiliriz:
Açılan Mevduat Tutarı 100.000 TL, Faiz Oranı 14%, Vade 3 ay (91 gün); Hesap açılış tarihi endeks kur (TCMB saat 11:00 kuru) 1 USD = 13 TL; Hesap kapama (vade sonu) tarihi endeks kur (TCMB saat 11:00 kuru) 1 USD = 14 TL olsun. Faiz geliri = 3.490 TL, Kur artışının TL karşılığı = 7.692 TL. (Yani kur artışı daha fazladır) Bu durumda vade sonunda anaparaya kur farkı eklenir, ödenecek tutar = 107.692 TL olur. Eğer vade sonu USD kuru 13 TL veya daha altında olursa, sadece faiz eklenir ve vade sonu 103.490 TL ödenir.
Bu ve kısa vadeli diğer uygulamaların başarılı olması hâlinde 2022 yılının ilk altı ayı içinde döviz kurlarında istikrar sağlanması beklenmektedir. Bu gerçekleşirse piyasalarda öngörülebilirlik artacak ve kısa vadede kurların enflasyon ve faiz oranları üzerindeki geçişkenliği azalabilecektir. Ancak uzun vadede sonuç alınabilmesi için başta yatırım, üretim, istihdam, dış ticaret dengesi ve diğer yapısal sorunların çözümüne yönelik iktisat politikalarının kararlılıkla uygulanması gerekmektedir.
Dr.Öğr.Üyesi Bülent İlhan
