Aşılar sadece uygulandıkları bireyleri değil beraberinde tüm toplumu korur bu nedenle bireysel sağlığın korunup geliştirmesinin yanında toplum sağlığının korunup geliştirilmesinde de çok büyük önem taşır.
Yaklaşık elli yıl önce milyonlarca bebeğin ölümüne ve hastalanmasına neden olan bir çok hastalık etkenin görülmesi ve yayılması aşılar sayesinde önlenmiş olup bu koruyucu sağlık hizmetleri alanında önemli bir başarıdır. 24-30 Nisan 2021 Dünya Aşı Haftası olarak kabul edilmiştir.
AŞI SAĞLIKTIR
İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri vb. mikroorganizmaların hastalık yapma özelliklerinden arındırılarak ya da bazı mikroorganizmaların salgıladığı toksinlerin etkileri ortadan kaldırılarak geliştirilen biyolojik ürünlere aşı denir. Aşı, sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanarak; kişi kendisine zarar vermeyen bu mikroorganizma ve toksinleri tanır, onlara karşı bir savunma geliştirir. Böylece gerçek mikroorganizma ile karşılaştığında önceden geliştirilmiş savunma sistemi ile savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz o hastalığa karşı artık bağışıktır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından bağışıklama hizmetleri, aşıyla önlenebilir hastalıkların ve buna bağlı ölümlerin önlenmesi açısından en önemli ve en maliyet etkili toplum sağlığı müdahaleleri arasında kabul edilmektedir. Temelde bireylerin; bulaşıcı hastalıkların öldüren ve sakat bırakan özelliklerinden korunmasını hedefleyen bağışıklama hizmetlerinin sağlıkla ilgili kazanımlarının yanı sıra; ekonomik ve sosyal kazanımları da mevcuttur.
Sağlık Bakanlığımızın; Ulusal Bağışıklama Programı ile özellikle bebeklik ve çocukluk çağı aşılaması sayesinde; Hepatit B, Tüberküloz(verem), Difteri, Boğmaca, Tetanoz, HIB (Hemofilus İnfluenza Tip B), Polio (çocuk felci), Pnömokok, Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak, Suçiçeği, Hepatit A hastalıklarına karşı çocukların bağışıklanması sağlanmaktadır. Bu konuda özellikle annelerin bilinçli olması, çocuklarının aşılarını zamanında ve aksatmadan yaptırmaları önemlidir.
Bu süreçte özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerinin verildiği Aile Sağlığı Merkezleri çok önemli olup; bağlı bulundukları nüfus içindeki çocuk, gebe ve yetişkinlerin aşılama programlarından sorumludur. Özellikle bebek ve gebe aşılamalarında hem Aile sağlığı elemanları hem de Aile hekimleri aşı takviminin eksiksiz uygulanması konusunda ailelere gerekli eğitim ve danışmanlıkta bulunarak aşı uygulamasını yaparlar. Sunulan bu hizmet özellikle çocukların eksik aşılı olmalarının ve aşı redlerinin önlenmesinde büyük önem taşır. Ülkemizde, aşı programımızda yer alan tüm aşılar
ücretsiz olarak uygulanmaktadır.
AŞI GÜVEN VE KORUNMADIR
Aşılar da ilaçlar gibi birer tıbbi üründür ve tüm ilaçlar gibi bazı yan etkileri olabilmektedir.
Aşı sonrası gelişen istenmeyen etkiler kısmen sık görülen hafif yan etkiler ve çok nadir görülen ciddi yan etkiler olarak sınıflandırılabilir.
Aşı ile ilgili bilinmesi gereken doğrular
***Dünya çapında halen her yıl bir milyondan fazla insan aşı ile önlenebilir hastalıklar yüzünden ölüyor. Bu hastalıkların birçoğu aşılama programımız sayesinde ülkemizde hiç görülmüyor ya da nadir görülüyor. Aşılar, birçok bebek, çocuk ve erişkinleri öldüren veya zarar veren bulaşıcı hastalıkları önleyebilir. Yaygın aşılama ile Çicek hastalığı yok edilmiştir, çocuk felci hastalığında ise %99’luk bir azalma sağlanmıştır. Çocuğunuz aşısız ise kızamık, çocuk felci, menenjit, tetanoz, sarılık gibi pek çok aşı ile önlenebilir hastalık ve bunların yol açabileceği sakatlık ve ölüm riski altındadır.
****Aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünlerdir. Üretim ve dağıtım aşamalarında çok sıkı kontrolden geçmektedirler. Ülkemizde kullanılan aşılar, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen ve onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans laboratuarlarında test edilmiş aşılardır. Bir aşının ülkemizde kullanılabilmesi için öncelikle üreticiler tarafından aşıların güvenli ve etkili olduğunun Bakanlığımıza kanıtlanması gereklidir. Kullanılacak aşılar teslim alınıp sahada kullanıma sunulmadan önce, Ulusal Referans Laboratuvarlarımızda da test edilmekte ve uygun olduğu kanıtlanan aşıların kabulü yapılarak kullanıma sunulmaktadır. Aşılar üretici firmadan alınıp aşılanacak kişiye uygulanana kadar tüm sağlık kuruluşlarında soğuk zincir sistemi içerisinde uygun ısı aralığında korunmakta ve sistem on-line olarak sürekli izlenmektedir. Aşılar kullanıma sunulduktan sonra aşılama sonrası istenmeyen etkiler Bakanlığımız tarafından izlenmektedir.
****Aşıyla önlenebilir çocukluk çağı hastalıkları; yaşamın bir parçası olmak zorunda değildir, önlenebilirler.
Aşıyla önlenebilir hastalıklar ciddi hastalıklardır, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde beyin iltihabı, zatürre, körlük, kan iltihabı, kulak enfeksiyonları, konjenital kızamıkçık sendromu ve hatta ölüm gibi ciddi sonuçlara (komplikasyonlara) yol açabilirler. Bu hastalıklar aşılarla önlenebilir. Bu hastalıklara karşı aşı yapılmaması çocukların gereksiz yere savunmasız kalmasına ve sağlıklarının riske atılmasına neden olur. Aşılama; karantina/izolasyon uygulamaları yaygın tarama/tanı testleri gibi diğer salgın önleme faaliyetlerinden çok daha etkili ve ucuzdur.
İçinde yaşadığımız pandemi sürecindeki mücadelemizde de toplumsal bağışıklığın kazanılmasında aşılama büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle Bakanlığımızın; “aşı uygulanacak grup sıralamasına” uygun şekilde bireylerin aşılarını olmaları korunmada önemlidir.
Unutmayalım;
Toplumun sağlığı aşı ile koruma altındadır.
Kaynaklar
https://asi.saglik.gov.tr/
