Demokrasi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi

Tartışma kökenini 1959 yılında Lipset tarafından yazılan “Demokrasinin Bazı Sosyal Gereksinimleri: Ekonomik Kalkınma ve Siyasi Meşruiyet” (Some Social Requisities of Democracy: Economic Development and Political Legitimacy) adlı makaleden almaktadır. Lipset’ e göre demokrasi; ekonomik gelişmişliğin belli bir düzeye ulaştığı ülkelerde, orta sınıfın güçlendiği toplumlarda ortaya çıkarak gelişmiştir. Lipset bu makalesinde; servet, sanayileşme, eğitim ve kentleşme gibi göstergeleri kullanarak Avrupa ve Latin Amerika ülkeleri için yaptığı analizden elde ettiği sonuca göre kişi başına düşen gelirin düşük olduğu ülkeler “daha az” demokratikken, kişi başına düşen gelirin yüksek olduğu ülkeler daha çok demokratiktir. Lipset’ in bu hipotezine karşılık olaraksa demokrasinin; ekonomik gelişmenin ardından gelmediğini, bunun aksine sivil-politik hak ve özgürlükler, hukukun üstünlüğü, şeffaflık gibi pek çok olguyu birebir beslediğini ve bu sayede gerek hem siyasi hem de ekonomik anlamda ülkelerin gelişimini teşvik etmektedir.

Demokrasi rejiminin beraberinde getirdiği kurumsal altyapı, serbest piyasanın aksamadan işlemesine, mülkiyet haklarının korunmasına, siyasi ve ekonomik olarak kurumların istikrarlı bir şekilde gelişmesiyle birlikte ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etki oluşturacaktır. Yapılan pek çok çalışma demokrasi ve ekonomik büyüme ilişkisi ile ilgili ortaya atılan bu iki görüşü destekleyen sonuçlar vermiştir. Kimi çalışmalar demokrasinin ekonomik büyümeyi beşerî sermaye kanalıyla teşvik ettiğini bulurken kimi çalışmalar demokrasinin, teşvik etmediği sonucuna varmıştır. Tartışılan bu ilişkiye dair kesin bir görüş birliği oluşmamış, günümüzde de farklı analiz teknikleriyle bu ilişki nin test edilmesi konunun güncelliğini korumasını sağlamaktadır.