Yüzme havuzları, son yıllarda yaşanan teknolojik gelişimler sonucunda ev içi minik yüzme havuzlarından, büyük çaplı sosyal alanlara kadar değişen çeşitli büyüklük ve şekillerde olabilmektedirler. Bu nedenle yüzme havuzları ve benzeri ortamlar olarak tanımlamak daha doğru olacaktır.
Yüzme havuzları ve benzeri ortamlardan kaynaklanabilecek sağlık sorunlarını üç grupta değerlendirebiliriz. Bunlar; (a) boğulma ve yaralanmalar, (b) mikrobiyolojik riskler ve (c) çeşitli kimyasallara maruz kalma şeklindedir. Suda boğulmalar; dünyadaki en sık ölüm nedenlerinden birisidir. Her suda boğulma olgusu ölümle sonuçlanmamakla birlikte, bazı bireylerde ise ömür boyu devam edebilecek kalıcı sağlık sorunları ile sonuçlanabilmektedir. Suda boğulmalardaki; prognozu etkileyen en önemli faktörler; kısa süre içinde ve etkin bir kurtarma ve ilkyardım uygulanabilmesi ve sonrasında iyi bir hastane tedavi programının uygulanabilmesidir. Boğulmalar daha çok küçük çocuklarda izlenmekte ve topluma açık yüzme havuzlarından ziyade evlerdeki bireysel yüzme havuzu ve benzeri ortamlarda görülmekte ve burdaki temel nedenin de bu ortamların ebeveynler tarafından güvenli kabul edilerek çocukların kontrolünü aksatmaları olduğu düşünülmektedir.
Yapılan araştırmalar havuzun diğer sosyal alanlarla olan irtibatının kesilmesinin (çit vb gibi) suya düşerek meydana gelen boğulmaları %50’den daha fazla azalttığını göstermektedir. Bu nedenle yüzme havuzları bar, kafe vb gibi yerlerden en az 1.2m yüksekliğe sahip demir parmaklık vb ile ayrılmalıdır. Evlerdeki bireysel havuzlarda da benzer şekilde güvenlik önlemleri alınmalıdır. Sporla ilişkili spinal kord yaralanmalarının çoğunluğu dalma/suya atlama sırasında meydana gelmektedir. Dalma/suya atlama sırasında meydana gelen yaralanmalarda genellikle boyun bölgesi (cervical) vertebralar etkilenmekte ve kuadripleji veya parapleji ile sonuçlanmaktadır. Bu olumsuzlukların yaşanmamasında eğitim ve uyarı işaretleri uygulanması gereken koruyucu önlemlerdendir. Bunlar dışındaki diğer yaralanmalar (kafa, kol, el, ayak, topuk bölgesi yaralanmaları vb gibi) görülebilmekte ve bu tür yaralanmaların başlıca nedenleri arasında; kaygan zemin, ortamda serbest su alanlarının bulunması, havuz etrafında koşma, havuz etrafında içilen meşrubat vb içeceklerin kaplarının kırılmasından kaynaklanan cam parçacıkları sayılabilir. Havuz ortamının etkin bir şekilde kontrolü, havuz güvenliği eğitimi, uygun uyarı işaretlerinin kullanılması bu tür yaralanmaları azaltacaktır.
Havuz suyu sıcaklığı ile ilgili düzenlemeler özellikle sağlık sorunu olanlar, hamileler ve çocuklar için önemlidir. Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nurten ELKİN, yüzme havuzlarından kaynaklanabilecek mikrobiyolojik risklerin genellikle suyun havuz kullanıcılarının dışkısıyla kontamine olmasından kaynaklandığını belirtti. Bunun yanı sıra kullanılmakta olan suyun kaynağından itibaren kontamine olması da söz konusu olabilir (kemirgen ve kuş gibi hayvanların dışkılarından). Havuz sularındaki patolojik mikroorganizmaların diğer bir kaynağı da insan kaynaklı çöplerin havuza veya çevresine dökülmesidir. Ancak mikrobiyolojik kontaminasyonun kaynağından bağımsız olarak, havuz kaynaklı mikrobiyolojik salgınların en önemli nedeni dezenfeksiyon uygulamalarının yetersizliğidir.
Ayrıntılı olarak incelenen havuz kaynaklı enfeksiyonlarda genellikle etken olarak parazitler (%43,6) saptanmaktadır. Viral etkenler olarak genellikle adenovirus, hepatit A, norovirus ve echovirus tespit edilmektedir. Shigella ve Escherichia coli yüzme havuzlarından kaynaklanan salgınlardan sorumlu olabilmektedir. Shigella kaynaklı salgınlarda diyare, ateş ve bulantı gözlenirken; E. coli kaynaklı salgınlarda kanlı diyare, hemolitik üremik sendrom (genellikle küçük çocuklarda ve yaşlılarda hemolitik anemi ve akut böbrek yetmezliği gelişimiyle karakterize hastalık), kusma ve ateş gözlenebilir. Giardia ve Cryptosporidium havuz kaynaklı salgınlarda önemi gittikçe artan dışkı kaynaklı parazitlerdir.
Büyük çaplı kirlenmelerde havuzun kullanımının engellenmesi uygun olacaktır. Büyük çaplı kontaminasyonun engellenmesi amacıyla havuza girmeden önce kişileri banyo ve tuvalet kullanmaya yönlendirecek düzenlemeler yapılabilir, küçük çocuklar çok küçük havuzlardan yararlandırılarak ortaya çıkabilecek fekal kirlenme durumunda havuz suyunun hızlı bir şekilde tahliyesi ve havuzun dezenfeksiyonu sağlanabilir. Gastroenteriti olanların hastalıkları sırasında ve iyileştikten sonraki en az bir haftalık süre içinde halka açık yüzme havuzlarını kullanmamaları önerilmelidir. Fekal mikroorganizmaların yanı sıra diğer bazı patojenler de insan atıkları ile havuz sularını ve ortamı kontamine edebilirler.
Sıcak suların kullanıldığı su ortamlarında dezenfeksiyon daima daha güçtür; bu tür ortamlarda pH kontrolü, dezenfekatan kullanımının yanı sıra yüzeylerin günlük olarak temizlenmesi, haftalık olarak tüm sistemin drenajı ve sistemde yer alan düzeneklerin düzenli kontrolü (filtre, havalandırma gibi) üzerinde durulmalıdır. Kişilerin ve suyun temas edeceği yüzeylerin sıklıkla temizlenmesinin yanı sıra kişileri bu tür hastalıklar konusunda bilgilendirmek son derece önemlidir.
Kimyasal riskler; Yüzme havuzunda bulunabilecek kimyasallar kullanılan sudan, dezenfektanlardan ve kullanıcıların kendilerinden (ter, idrar, sabun atıkları, kozmetikler, güneş kremleri gibi) kaynaklanabilir. Suyun yutulması, buhar halindeki suyun veya aerosolleşmiş partiküllerin solunması ve cilt teması havuzlardaki kimyasalların insanlara temel geçiş yollarıdır.
Yüzme havuzları ile ilgili faaliyetlerin düzenlenmesi, takip ve kontrolü yüzme havuzlarının toplum sağlığını tehdit etmeyecek şekilde düzenlenmesi, takip ve kontrolü için bazı noktalar önemlidir; yüzme havuzu veya benzeri ortamların işletilmesinde sorumlu kişinin yanı sıra doğrudan uygulamaları gerçekleştirecek olan teknik personelin de eğitimli olması son derece önemlidir. İşletmede acil her tür durum için yapılmış kurtarma/tahliye planları, acil durumlara yönelik alınmış önlemler bulunmalıdır. Yine burada görev alacak olan teknik personelin ilgili Bakanlık tarafından talep edilen/edilecek olan analizleri ve uygulamaları yerine getirecek bilgi ve yeteneğe sahip olması gerekmektedir. Toplum Eğitimi ve Bilgilendirme: İşletme sorumluları, yerel resmi sağlık birimi yetkilileri, halk sağlığı birimleri, yüzme klüpleri, spor klüpleri ve ilgili olabilecek diğer birimler yüzme havuzu güvenliği ve hijyeni konusunda toplumu bilgilendirici eğitim faaliyetleri uygulamalıdır. Yasal mevzuata uygun olarak yerel sağlık otoriteleri tarafından gerekli izlem ve kontrollerin yapılması ve ilgili düzenlemelerin yaptırılması önemlidir.
