Ülkemizin en en köklü sivil toplum kuruluşlarından olan YEŞİLAY bağımlılıklarla mücadele konusunda yaygın eğitimler ve etkinlikler düzenlemekte olup bunların her biri toplum sağlığının korunup geliştirilmesinde önemlidir. Tütün bağımlılığı Yeşilay’ın mücadele ettiği beş bağımlılıktan (tütün, alkol, madde, kumar ve teknoloji) birisidir.
Tütün bağımlılığı nedir?
Dünya Sağlık Örgütüne göre nikotin kullanım bozukluğu olarak da isimlendirilen tütün bağımlılığının belirtilerine bakıldığında; kullanımı kontrol etme kabiliyetinin bozulması, tütün kullanımına diğer etkinliklere göre daha fazla öncelik verilmesi, zararlarla veya olumsuz sonuçlarla karşılaşılmasına rağmen kullanıma devam edilmesi ile kendini gösteren güçlü bir nikotin kullanma isteği, nikotinin gitgide eski etkisini kaybetmesi (tolerans geliştirilmesi), nikotin kullanımının kesilmesi veya azaltılması sonrasında yoksunluk belirtilerinin görülmesi, işteki, okuldaki ya da evdeki konumunun gereği olan başlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici tütün kullanımı (Örneğin; işini engelleme.)
Tütün Yoksunluğu Nedir?
Tütünün özgün maddesi koyu renkli bir sıvıdır ve bahsedilen bu zehirli sıvıya nikotin adı verilmektedir. Nikotinin şiddetli bağımlılık yapıcı etkisi vardır. 90-120 dakika boyunca alınmadığında, yoksunluk belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Bu belirtiler tütünün bırakıldığı ilk gün en üst düzeyde hissedilebilir; ancak yoksunluk belirtileri zamanla azalarak yok olmaktadır. Kolay kızma ya da öfkelenme, baş dönmesi, iştah artışı, kas kasılmaları, uykusuzluk gibi belirtiler yoksunluk belirtileri arasında sayılabilir.
Pasif İçicilik ya da İkinci El Tütün Dumanına Maruz Kalma Nedir?
Tütün, yalnızca kullanıcı olanlarda değil, doğrudan kullanıcısı olmayanlarda da önemli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu durum pasif içicilik ya da ikinci el tütün dumanına maruz kalma olarak ele alınmaktadır. İkinci el tütün dumanı, sigara ve nargile gibi tütün ürünlerinin kullanıldığı durumlarda kapalı alanları dolduran dumandır. Bu dumanın solunması pasif içicilik olarak adlandırılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü 2020 yılı açıklamasına göre; ikinci el tütün dumanına maruz kalma, özellikle erken yaşta çok daha kritik sonuçlara neden olmaktadır. Dünya genelindeki çocuk nüfusunun yaklaşık yarısı tütün dumanının kirlettiği havayı solumakta ve bu durum ciddi sonuçlara neden olabilmektedir. Yanan bir sigaradan çevreye yayılan duman 50 adeti kanser yapıcı olan 4.000 kimyasalı içermektedir. Bir sigara yaklaşık 12 dakika yanar; ancak sigara içen bir kişinin yalnızca 30 saniye sigarayı içine çektiğini söyleyebiliriz. Geri kalan dumanı çevredekiler içine çekmektedir. Çevreye yayılan sigara dumanı içilenden daha zararlıdır. Çünkü sigara içildiği zaman ısı daha yüksektir; ancak çevreye yayılan duman daha düşük ısıdan yayılmaktadır. Çevreye yayılan sigara dumanı normal olarak içilen sigaradan 3 kat daha fazla nikotin, yüzde 70 oranında daha fazla katran ve 2,5 kat fazla karbon monoksid içermektedir. Yanan bir sigaranın üçte ikisi havaya gitmektedir. Sigarayla mücadele ettiğimizde, yalnızca kendi sağlığımızı değil, sevdiklerimizin de sağlığını korumuş oluruz.
Tütün Bağımlılığının Yol Açtığı Sağlık Sorunları Nelerdir?
Tütün kullanımı; kalp ve damar hastalıkları, kanser türleri, diyabet ve solunum hastalıkları üzerinde etkilidir. Tütün kullanımı, halk sağlığı açısından kritik bir sorundur ve toplumun genel hastalık riskini ve yükünü artırmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün 2019 yılı Avrupa Tütün Kullanım Trendleri Raporu’na göre; sigara kullanımı erken ölüm riskini artırmaktadır. Aynı raporda tütün kullanımı dünyadaki erken ölümlerin önde gelen nedenlerinden biri olarak bildirilmektedir ve tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 18 üzerinde etkili olduğu belirtilmektedir.
Tütün Kullanımının Çocuk ve Ergenler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Tütün kullanımı toplumun tamamını ilgilendiren bir sorun olarak görülmektedir. Öte yandan gelişme çağındaki çocuk ve ergenler üzerinde daha kalıcı etkiler bırakmaktadır. Buna göre bu dönemlerdeki etkileri değerlendirdiğimizde; tütün kullanan çocuk ve ergenlerin yetişkinlik döneminde düzenli tütün kullanıcısı olma olasılığı daha yüksektir. Çocukluk ve ergenlik döneminde tütün içmek kısa vadede astım uzun vadede kalp-damar, solunum ve kanser gibi hastalıkların riskini artırmaktadır.
Tütün Ürünlerini Bırakmak İçin Hiçbir Yaş Geç Değil!
Tütün ürünlerini bırakmak için hiçbir yaş geç değildir. Tütün ürünlerini; 30’larınızda bırakırsanız beklenen yaşam süreniz 10 yıl artar, 40’larınızda bırakırsanız beklenen yaşam süreniz 9 yıl artar, 50’lerinizde bırakırsanız beklenen yaşam süreniz 6 yıl artar, 60’larınızda bırakırsanız beklenen yaşam süreniz 3 yıl artar.
Bırakmak mümkün!
Sigarayı bırakmanın zor olacağı düşünülebilir ve bu süreç ertelenebilir. Ancak ilk adımı atmaya karar vermek ve bu süreçte bir uzmandan destek almak süreci kolaylaştıracaktır.
Kaynak:
https://hsgm.saglik.gov.tr
https://www.yesilay.org.tr
